Το άγχος είναι ένα ακόμα συναίσθημα που μοιάζει πολύ με το φόβο- τόσο στα συμπτώματα του, όσο και στη λειτουργία του. Μας προετοιμάσει για κάποιο επικείμενο κίνδυνο. Το όλο «σύστημα» είναι κατάλοιπο των προγόνων μας που ζούσαν στα σπήλαια.
Τι συνέβαινε τότε; Χάρη στο ένστικτό “fight or flight” το σώμα του ανθρώπου έμπαινε σε ετοιμότητα είτε να πολεμήσει τον κίνδυνο, είτε να το βάλει στα πόδια για να σωθεί. Το ίδιο συμβαίνει και στο δικό μας σώμα όταν αντιμετωπίζουμε έναν κίνδυνο (ο κίνδυνος τότε μπορεί να ήταν ένα σαρκοφάγο, ενώ σήμερα μπορεί να είναι από τις πανελλαδικές μέχρι το αμάξι που είναι έτοιμο να μας πατήσει). Για να μην αναλύσουμε σε βάθος τις βιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα μας όταν αγχωνόμαστε, απλά θα τις αναφέρουμε. Έτσι έχουμε το γνωστό σφίξιμο του στομαχιού, δύσπνοια, χλόμιασμα στο πρόσωπο, μούδιασμα στα χέρια, καμία όρεξη για φαγητό και υπερκινητικότητα. Πολλές φορές, ακόμα, νιώθουμε έντονη την ανάγκη να πάμε τουαλέτα. Όλες αυτές είναι φυσιολογικές αντιδράσεις του σώματος μας στον «κίνδυνο». Από ‘δώ καταλαβαίνουμε ότι το άγχος, δεν είναι το πρόβλημα, αλλά το σύμπτωμα. Το άγχος προκαλείται ως αντίδραση στο τον «κίνδυνο».
Δεν αντιδρούμε όμως όλοι με τον ίδιο τρόπο στο άγχος ή δεν αγχωνόμαστε το ίδιο για τον ίδιο λόγο. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με το πώς κάθε άτομο βιώνει μια κατάσταση, πόσο νιώθει να απειλείται. Το άγχος δεν προκαλείται από την ίδια την κατάσταση, αλλά από το πώς την ερμηνεύουμε εμείς και πόσο είμαστε σίγουροι για τον εαυτό μας. Μπορούμε, λοιπόν, να μιλήσουμε για δύο είδη άγχους: το «δημιουργικό» και το παθολογικό. Το «δημιουργικό» άγχος είναι απαραίτητο πολλές φορές για να μας κινητοποιήσει. Είναι το τόσο- όσο. Το άγχος γίνεται παθολογικό όταν μας προκαλεί υπερβολική αντίδραση στον «κίνδυνο» ή όταν έχει γίνει μια καθημερινή κατάσταση και δε μπορούμε να εντοπίσουμε μια ξεκάθαρη αιτία. Σε αυτή την περίπτωση είναι καλό να μιλήσουμε με κάποιον ψυχολόγο για να γίνει μια αξιολόγηση της κατάστασης και να καταφέρουμε να ελαφρύνουμε την δυσφορία που προκαλείται και να αυξήσουμε τα επίπεδα της λειτουργικότητας μας.
Ένας βασικός παράγοντας στο άγχος είναι η σκέψη. Όταν αγχωνόμαστε κάνουμε απόλυτες σκέψεις, δηλαδή οι σκέψεις μας είναι άσπρο ή μαύρο, πχ αν δεν γράψω καλά στις εξετάσεις, δεν αξίζω τίποτα, αν χωρίσω έχω αποτύχει και πολλά παρόμοια σενάρια. Τι προκαλεί αυτές τις σκέψεις βασίζεται στις εμπειρίες μας και στο πως έχουμε μάθει να αντιμετωπίζουμε τον κόσμο. Στην τελική, το άγχος είναι απλά ένα σύμπτωμα. Το πρόβλημα είναι άλλο και πιο βαθύ. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος με διάφορες ασκήσεις και τεχνικές, αλλά αν δεν λύσουμε το πρόβλημα, το πιθανότερο είναι ότι θα εμφανιστεί και πάλι.
Γι’ αυτό, πάρτε μια βαθιά ανάσα, κάντε πίσω, κοιτάξτε τον «κίνδυνο» στα μάτια και αποφασίστε πως θα αντιδράσετε αυτή τη φορά.
