Ίσως είναι από τις λίγες φορές που θα δείτε επισήμανση spoilers σε άρθρο ψυχολογίας. Εμπνεόμαστε από παντού και η ψυχολογία συνδέεται με τα πάντα- και φυσικά με τις τέχνες. Τα spoilers, λοιπόν, και η σειρά που ενέπνευσε αυτό το άρθρο είναι το “Dracula” που προβάλλεται από το Netflix.
«Οι κανόνες του Τέρατος» ονομάζεται το πρώτο επεισόδιο της σειράς και συνδέεται με την συμπεριφορά, τις αδυναμίες και το τέλος του Κόμη Δράκουλα. Όπως του εξηγεί η Νέμεσις του, Άγκαθα Βαν Χέλσινκ, ο Δράκουλας φοβάται τον ήλιο και το σταυρό, ενώ κοιμάται σε μία κάσα με χώμα γιατί αυτά συμβολίζουν τη ζωή και το θάνατο αντίστοιχα. Ο Κόμης έμαθε να φοβάται τα δύο πρώτα, τη ζωή, γιατί σαν απέθαντος δεν μπορούσε να ακολουθήσει τους αγαπημένους του νεκρούς, ενώ κοιμόταν στην κάσα για να πάρει λίγη από την αύρα του θανάτου, τον οποίο δείλιαζε να αποδεχτεί. Η Άγκαθα του λέει ότι ο ήλιος και ο σταυρός δεν μπορούν να του κάνουν κακό γιατί
«Είναι συνήθειες που γίνονται φετίχ που γίνονται θρύλοι που πιστεύεις ακόμα κι εσύ»
Κι αυτό δεν αφορά μόνο τον Κόμη Δράκουλα. Πολλοί άνθρωποι καταλήγουν να «φορτώνονται» για χρόνια, ακόμα και για πάντα, μία συμπεριφορά που είχαν κάποια συγκεκριμένη στιγμή της ζωής τους. Κάποτε μπορεί να ήταν λειτουργική ή να αντιπροσώπευε κάτι, όμως με το πέρασμα του χρόνου οι συνθήκες άλλαξαν και πλέον η συμπεριφορά έγινε μία κατάρα που εμποδίζει το άτομο να ζήσει τη ζωή του.
Να πάρουμε ένα σύγχρονο παράδειγμα που είναι στην καθημερινότητά όλων μας. Λόγω πανδημίας πλένουμε διεξοδικά τα χέρια μας και απολυμαίνουμε αντικείμενα συχνά. Αυτό επιτάσσει η παρούσα κατάσταση και είναι λειτουργικό-απαραίτητο. Τι θα γίνει αν κάποιος συνεχίσει αυτή τη διαδικασία και μετά την πανδημία; Να πλένει συνέχεια τα χέρια του και να απολυμαίνει ό,τι έχει πιάσει; Πόσο χρόνο θα σπαταλάει; Θα είναι λειτουργικό-απαραίτητο όταν δεν θα υπάρχει ο κίνδυνος του ιού;
Φυσικά δεν είναι μόνο κάτι τόσο απλό. Συνήθειες όπως «το καλό παιδί», «ο αντιδραστικός», «ο επιμελής», «η τέλεια», «ο μαζεμένος» περιγράφουν τον χαρακτήρα μας ή τη συμπεριφορά μας μία συγκεκριμένη περίοδο. Μετά όμως, γίνεται φετίχ (συνήθεια) και μετά κατάρα. Έχουμε έναν ρόλο και πρέπει να παίζουμε τον ίδιο κάθε φορά. «Αν δεν είμαι τέλεια, δεν έχει νόημα να κάνω το οτιδήποτε» ή «μου πήρε δύο βράδια αλλά το έκανα σωστά». Μπορεί να είναι οκ, να κάνεις ξενύχτια για να τελειώσεις την πτυχιακή σου που πρέπει να είναι άψογη, χρειάζεται όμως να αφιερώνεις τόσο χρόνο κι ενέργεια στο καθετί;
Η απάντηση είναι όχι. Οι καταστάσεις αλλάζουν, εμείς αλλάζουμε και το ίδιο θα πρέπει να αλλάζουν οι συνήθειες μας. Εάν μένουν στάσιμες εξελίσσονται σε «κατάρες». Ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να «σπάσουμε τις κατάρες» μας.
Αρχικά θα πρέπει να εντοπίσουμε αυτές τις συνήθεις: Είναι συνήθως δύσκολο να το κάνουμε μόνοι μας, χωρίς τη βοήθεια κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας, αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο. Υπάρχει κάτι στη συμπεριφορά μου που «κλοτσάει»; Κάτι που έκανα παλιά και λειτουργούσε και δεν με πείραζε, ενώ τώρα τελευταία μ’ ενοχλεί (αλλά συνήθως το αγνοώ και κάνω ότι έκανα); «Δεν με πείραζε να κάνω ό,τι έλεγαν οι φίλοι μου, τώρα όμως θέλω να κάνουμε κάποια πράγματα που θέλω εγώ».
Στη συνέχεια, θα πρέπει να βρούμε τι θέλουμε να κάνουμε, με τι θα αντικαταστήσουμε τη συνήθεια. «Θέλω να μπορώ να λέω όχι και να μην με νοιάζει να είμαι το καλό παιδί». Μπορεί να θέλει λίγη περισσότερη σκέψη ή πειραματισμό. Κάποιοι άνθρωποι βλέπουν τις καταστάσεις ως δίπολο, Α ή Β και δεν μπορούν να δουν ότι υπάρχουν και ενδιάμεσες επιλογές «Δεν θα λέω συνέχεια ναι, αλλά ούτε και όχι. Θα πρέπει να βρω σε ποιες περιπτώσεις είναι εντάξει να πω όχι». Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται λίγη περισσότερη προσπάθεια.
Και τέλος έρχεται η εφαρμογή των νέων συνηθειών που εξουδετερώνουν τις κατάρες. Αν ο στόχος είναι το να λέω περισσότερα όχι, το ένα όχι την εβδομάδα είναι πολύ καλό για αρχή. Όπως πάντα με τους στόχους θυμόμαστε ότι πρέπει να είναι μικροί, μετρήσιμοί και να επιβραβεύουμε την προσπάθεια. Η κατάρα μπορεί να είναι δύσκολο να σπάσει γιατί η συνήθεια και το βόλεμα στις γνωστές καταστάσεις, θα προσπαθούν να μας τραβήξουν πίσω. Εκεί πρέπει να φανούμε δυνατοί και να πεισμώσουμε.
Με μικρά και σίγουρα βήματα θα καταφέρουμε να νικήσουμε τον εσωτερικό μας «Κόμη Δράκουλα» και θα καταφέρουμε να ζήσουμε κάθε όμορφη στιγμή που μας αξίζει.
